ملاكهای ازدواج از نگاه اسلام
در آموزههای دینی خانواده از دو جنبه مورد تأكید قرار گرفته است: توارثی و تربیتی .
جنبه توارثی
پیامبر اكرم (ص) مكرر سفارش كردهاند كه چون هدفهای اصلی ازدواج تأمین سعادت و شادكامی پایدار و نیز دنیا آوردن و تربیت فرزندانی شایسته است، در گزینش همسر، توانایی هوشی، سلامت جسمی، اخلاقی و دینی اجداد، پدر و مادر و خویشاوندان نزدیك او را به دقت بررسی كنید: «تزوجوا فیالحجر الصالح، فان العرق دساس» (میزانالحكمه، ج 5، ص 2258)/ با خانواده خوب و شایسته ازدواج كنید، زیرا وراثت اثر خود را میگذارد.
دانشمندان اسلامی از بررسی مفاهیم «عرق» و «دساس» برداشتهای وراثتی كردهاند. (برای نمونه: ابنالاثیر در «النهایه»، ج2، ص 109 و فلسفی در« كودك، ج1» ) .
جنبه تربیتی
شنیدهاید كه روزی پیامبر اكرم (ص) در جمع یاران خود به پا خاست و برایشان سخنرانی كرد و فرمود: «ای مردم، از سبزهروی مزبله بپرهیزید.» پرسیدند: «سبزهروی مزبله چیست؟» و فرمود: «زن زیبارویی كه در خانوادهای بد تربیت شده است.»
نویسندگان اسلامی این روایت را زیر عنوانهای كلی و مبهم شرافت و با اصالت خانوادگی آوردهاند و چند نمونه از مجرمان و منحرفان نادر جامعه همچون روسپیان و قاچاقچیان مواد مخدر را مصداق آن دانستهاند، در حالی كه این سخن بلند میخواهد توضیح دهد كه هر موجود زنده ظاهری دارد و باطنی. ظاهر میتواند زیبا و به قول قرآن چشمگیر و اعجابانگیز باشد، اما آنچه مهم است و اصالت دارد خاستگاههای وجودی و تربیتی اوست كه از آن به «منبت» یاد شده است.
منبت یعنی زمینه و عامل رویش و بالندگی. این زمینه اگر بد و نامناسب (سوء) باشد، هم زیبایی و چشمنوازی ظاهری را به سرعت از بین میبرد، هم شرنگ تلخ پژمردگی را از درون آوندهای آن گیاه دلفریب به كام همراه و همنشین او میریزد. زمینه رشد انسان، خانوادهای است كه از طریق وراثت،الگوهای خانوادگی، شیوههای فرزندپروری، سبكهای دلبستگی و دور بودن از آسیبهای روانی و تربیتی بیشتر صفات شخصیتی را میپروراند و شكل میدهد.
به نظر میرسد این روایت بر یك اصل مهم در همسرگزینی تأكید دارد و آن این است كه مواظب باشید و بپرهیزید از اینكه خصوصیات ظاهری (زیبایی، ثروت، مقام، موقعیت اجتماعی یا مدرك تحصیلی بالا) شما را تحت تأثیر قرار دهد، بلكه به ریشهها و زمینههای رشد و تربیت فرد دقت كنید و روی تشخیص عوامل توارثی و تربیتی درباره سلامت پدر، سلامت مادر، هماهنگی و تفاهم آن دو، شیوههای فرزندپروری، سبكهای دلبستگی، وضعیت خواهران و برادران، حوادث و بحرانهای خانوادگی و بعد از اینها در مورد خصوصیات داییها، عموها، خالهها و عمهها تحقیق كنید. منحصر كردن مفهوم سخن پیامبر اكرم (ص) به زیبایی چهره و آن هم تنها برای زنان روایت را از جامعیت و شمول آن دور میكند.
چند روایت اسلامی در انتخاب همسر
- پیغمبر اسلام صلی الله علیه وآله فرمودند: کسی که با زنی به خاطر مالش ازدواج کند، خدا او را به همان مال واگذار می کند، کسی که با زنی به خاطر زیبایش ازدواج کند، از او زشتی خواهد دید پس بر شما باد به زن دیندار.
- مؤمن کفو مومن است.
- اگر جوانی به خواستگاری آمد که دین و امانت او را پسندیدید، به او زن دهید در غیر این صورت زمین را فتنه و فساد خواهد گرفت. در روایت دیگری بجای امانت، اخلاق ذکر شده است.
-در قرآن کریم آمده زن و مرد بسان لباس یکدیگرند. نتیجه آن که اولاً باید با هم متناسب و اندازه ی هم باشند؛ چون هر کسی با توجه به اندازه و روحیه ی خود لباس انتخاب می کند. ثانیاً باید حافظ و پشتیبان هم باشند؛ مانند لباس که انسان را در مقابل گرما و سرما حفظ می کند.
ثالثاً زن و شوهر آبرو و زینت هم هستند؛ مانند لباس که باعث زینت و آبروی ماست.
-هدف اسلام از ازدواج، آرامش است و مهم ترین معیارها در اسلام یعنی ایمان، اخلاق نیکو و کفویت (همتایی) در جهت نیل به همین هدف است. معیارهای دیگری که در روایات آمده است عبارتند از: عقل و اصالت خانوادگی (به معنی حلال بودن رزق خانواده نه موقعیت اجتماعی)، سلامت جسم.
فراوری:فاطمه ایمانی
بخش کلوب ازدواج تبیان
برگرفته از: مجموعه کتاب های آیینه و شمعدان، بیداری